Biblioteka w Opactwie

W Staniątkach księgozbiór narastał od chwili fundacji; przez pierwsze wieki były to rękopisy, przepisywane na miejscu albo kupowane, a od wieku XVI pojawiają się już i druki. Niestety w samym początku tegoż wieku oraz pod jego koniec miały miejsce pożary klasztoru i żaden z najwcześniejszych rękopisów nie ocalał. Z zachowanych druków najstarszy jest psałterz z końca XV wieku, inkunabuł (tj. druk zdobiony ręcznie).
Przez następne wieki, mimo wojen i zniszczeń, księgozbiór rósł, głównie przez zakup książek oraz dary i zapisy testamentalne. Jeszcze w roku 1762 biblioteka mieściła się w jednej celi, zastawionej regałami. Kiedy zaraz potem zaczęto książki katalogować (jest to najstarszy zachowany katalog, ukończony w roku 1774), było ich ponad półtora tysiąca. Kolejne katalogi spisywano w latach 1886, 1900 (już około 10 tysięcy tomów) i 1909.

Uporządkowana była głównie tematycznie, wyróżniono prawie 40 działów (m. in. 1. Życie Pana Jezusa, 2. O naśladowaniu P. Jezusa, 3. O Najświętszym Sakramencie, 4. O Najświętszym Sercu P. Jezusa, 5. O męce Pana Jezusa, 6. Inne książki o Panu Bogu, 7. Książki na miesiąc maj, 8. O Najświętszej Pannie Maryi, 9. Rozmyślania, 10. Rekolekcje, 11. O śmierci, 12. O wieczności, 13. Książki duchowne do czytania wiek XVII, 14. Wiek XVIII, 15. Wiek XIX, 16. Wiek XX, 17. Książki duchowne niemieckie, 18. Książki duchowne francuskie, 19. O świętym Józefie, 20. Żywoty różnych świętych razem, 21. Żywoty świętych mężów, 22. Żywoty świętych niewiast, 23. Teologia, Pismo św., 24. Ewangelie, 25. Psałterze. Istnienie przyklasztornej szkoły spowodowało, że powstał także duży księgozbiór literatury pięknej, stanowiącej lekturę szkolną.

W roku 1954 przymusowa i bardzo pośpieszna ewakuacja sióstr do Alwerni spowodowała duże straty w bibliotece i przemieszanie zbiorów. Po powrocie wszystkie stare katalogi były już mało aktualne. Ostatecznie w latach siedemdziesiątych XX wieku oddzielono rękopisy od druków i przeniesiono je do archiwum; oddzielono też starodruki od wydań nowszych i umieszczono je osobno. Starodruki uszeregowano według miejsca wydania, a w obrębie takiego działu chronologicznie. Druki nowsze ustawiono tematycznie. W sumie klasztor posiada kilkanaście tysięcy tomów, ale mimo kilku prób cząstkowego przynajmniej katalogowania wciąż jeszcze nie ma ogólnego, pełnego katalogu.

Do najczęściej wykorzystywanych przez badaczy książek należą rękopisy muzyczne, zwłaszcza XVI- i XVII-wieczne kancjonały, czyli zbiory pieśni i kolęd.

Zobacz wybrane rękodzieła:

Zapraszamy do kompletnej galerii w dziale Multimedia – Opactwo >>